Tokat’ın köklü geçmişinden günümüze uzanan en önemli kültürel miraslarından biri olan aynalı çarık, resmen tescillenerek koruma altına alındı. Yüzyıllardır Tokat’ta el işçiliği ile üretilen ve geçmişte bir dönemin kültürel simgesi olarak kabul edilen Tokat aynalı çarığı, artık coğrafi işaret tesciline sahip.
Tokat Olgunlaşma Enstitüsü tarafından yürütülen titiz çalışmaların sonucunda, Tokat İl Milli Eğitim Müdürlüğü adına yapılan başvuru ile Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından geçen ay coğrafi işaret tescil belgesi verildi. Böylece Tokat aynalı çarığı, şehrin 23’üncü, Orta Karadeniz Bölgesi’nin ise 86’ncı coğrafi işaret tescilli ürünü olarak kayıtlara geçti.
Gelenekten Geleceğe Uzanıyor
Tokat aynalı çarığı, 18. yüzyıla dayanan köklü geçmişiyle bölgenin geleneksel zanaat kültürünü günümüze taşıyor. Osmanlı arşivlerinde de yer alan bu özgün ayakkabı, özellikle düğün merasimlerinde gelinlerin duvaklarını örttükten sonra kendilerini ve çevrelerini görmek için kullandıkları bir obje olarak dikkat çekiyor. Yalnızca bir ayakkabı değil, aynı zamanda önemli bir kültürel mirasın simgesi olan aynalı çarık, geçmişte Tokatlı kadınlar ve genç kızlar tarafından beğeniyle giyiliyordu.
Tokat’ın büyükbaş hayvan derisinden üretilen geleneksel çarıkları, üzerindeki ayna, boncuk ve ponponlarla süslenerek tamamen el işçiliği ile hazırlanıyor. Bu zarif ve otantik ayakkabı, günümüzde Tokat Olgunlaşma Enstitüsü atölyesinde usta ellerde hayat bulmaya devam ediyor. Çarık yapımı konusunda son ustalardan biri olan İlhan Özarslan, bu sanatı geleceğe aktarmak için çalışmalarını sürdürüyor.
“Bunları Geleceğe Taşıdıkça Kültürel Değerimiz Artıyor”
Tokat Valisi Abdullah Köklü, Tokat aynalı çarığının 200 yıllık bir geçmişe sahip olduğunu vurgulayarak, tescil sürecinin tamamlanmasının kültürel mirasın korunması açısından önemli bir adım olduğunu belirtti. Konuyla ilgili yaptığı açıklamada Köklü, “Büyükbaş hayvanların derileri kullanılarak yapılan bu çarık, Tokat’a özgü bir üründür. Anadolu’daki diğer çarıklardan farkı, üzerinde bulunan aynalı süslemedir. Coğrafi işaret tescili alması, geçmişimizi ve geleneğimizi yaşatması bakımından bizler için büyük bir anlam taşıyor. Tokat Olgunlaşma Enstitüsü, yöresel ürünlerin yaşatılması konusunda uzun süredir önemli çalışmalar yapıyor. Bu değerlerin geleceğe taşınması, şehrimizin kültürel mirasını güçlendiriyor.” dedi.
Tokat’ın tarih boyunca önemli medeniyetlere ev sahipliği yaptığına dikkat çeken Köklü, “Tokat, Anadolu’da devletlerin ve medeniyetlerin köklü bir geçmişe sahip olduğu yerlerden biridir. Malazgirt Zaferi’nden hemen sonra fethedilen bu topraklarda, Selçuklu ve Osmanlı başta olmak üzere pek çok kültürel miras şekillenmiştir. Bugün bu mirasları yaşatmak ve geleceğe aktarmak bizler için büyük bir sorumluluktur.” ifadelerini kullandı.
“Bu Mesleği Gelecek Nesillere Aktarmaya Çalışıyoruz”
Aynalı çarığın üretimini sürdüren ve bu sanatın son temsilcilerinden biri olan 57 yaşındaki usta İlhan Özarslan ise, coğrafi işaret tescilinin kendileri için büyük bir mutluluk kaynağı olduğunu belirterek, “200 yıllık Tokat aynalı çarığının tescil edilmesi, bizim için çok önemli. Bu geleneksel sanatın kaybolmaması için Olgunlaşma Enstitüsü atölyesinde üretime devam ediyoruz. İnşallah bu mesleği gelecek nesillere de aktarmaya çalışıyoruz.” dedi.
Geleneksel el işçiliğiyle üretilen Tokat aynalı çarığı, coğrafi işaret tescili sayesinde artık yalnızca Tokat sınırlarında değil, ulusal ve uluslararası alanda da tanınacak. Geçmişin izlerini bugüne taşıyan bu özel ayakkabı, bölgenin kültürel ve sanatsal değerini geleceğe aktarmaya devam edecek.
